کرونا در کنار تحریم، میدان محکی برای صنعت کشور شده است.تولیدکنندگان که خود را در بستر تحریم بازیابی کرده و با گران شدن نرخ ارز و ممنوعیت واردات بهدنبال خیزش بلند در تولید و افزایش تیراژ بودند با بحرانی جدید بهنام اپیدمی شدن ویروس کرونا روبهرو شدند.در ابتدا با برخورد با موضوعی جدید، ناشناخته بودن ابعاد مسئله بیشترین آسیب را به بخشهای مربوط وارد میکند. نخستین اخبار درباره شیوع ویروسی جدید در جهان نوعی سردرگمی را بهوجود آورد و بسیاری حتی آن را جدی نگرفتند اما در ادامه به موذی و خطرناک بودن آن با توجه به پیامدهایی که برای سلامت افراد و جامعه داشت، پی بردند.واحدهای صنعتی دارای شرایطی است که نمیتوان در آن تمام پروتکلهای بهداشتی را بهکار بست. بهعنوان نمونه، در برخی واحدهای تولیدی رعایت فاصله اجتماعی امری تقریبا غیرممکن است. حال باید دید پس از یک تجربه یک ساله صنعت در موج چهارم قرار است چگونه خود را از پیامدهای این وضعیت مصون نگه دارد.وضعیت مناسب صنایعمحمود تولایی یکی از صنعتگران کشور و عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران درباره پیامدهای خیزش دوباره ویروس کرونا در کشور روی صنایع بزرگ به صمت گفت: وضعیت صنایع بزرگ در شرایط تحریم و کرونا بهتر شده است. دولت براساس شرایطی که ستاد مقابله کرونا تشخیص داده، واحدهای صنعتی را ملزم به تعطیلی نکرده است.وی افزود: تاثیراتی که شیوع ویروس کرونا در پیکهای گوناگون دارد اثرات عمومی و در طرف تقاضاست؛ اینکه خریدار دارای محدودیت شده باشد یا با بسته شدن مرزها سهم صنایع بزرگ در بازارهای جهانی کاهش پیدا کند.او ادامه داد: در بحث تولید داخل بهویژه در حوزه صنایع بزرگ و صنایع بالادستی شرایط بدی نداشتیم و حتی میتوان گفت این صنایع نسبتبه سالهای قبل وضعیت بهتری دارند.محدودیتهای کرونایی مشمول صنایع نمیشودتولایی درباره تاثیر احتمالی شیوع دوباره کرونا روی صنایعی مانند خودروسازی، اظهارکرد: صنعت خودرو را باید جدا از صنایع دیگر درنظر گرفت، زیرا این صنعت به نوعی نه خصوصی است و نه دولتی و بهاصطلاح خصولتی است. صنعت خودرو، صنعتی انحصاری بوده و دارای شرایط خاص است که روی قیمتگذاری محصولات آن هنوز بحثهای زیادی وجود دارد. همچنین در نحوه توزیع و مدیریت آن سخنانی مطرح میشود.عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران ادامه داد: صنعت خودرو در دستهبندی صنایع بزرگ وضعیتی متفاوت دارد، زیرا بازار تقاضا داشته و افراد برای خرید آن صف میایستند و در بازار آن سرمایهگذاری میکنند.تولایی با بیان اینکه صنایع بزرگ کشور مشکل خاصی با شیوع ویروس کرونا نداشتند، اظهارکرد: صنایع بالادستی و صنایع پاییندستی بزرگ که توسعه بزرگی داشتند، مشکلی از جانب ویروس کرونا نداشتند و فکر نمیکنم داشته باشند.این صنعتگر در پاسخ به این پرسش که آیا بنگاههای اقتصادی هم ناگزیر هستند با یکسوم نیرو فعالیت داشته باشند، گفت: این الزام برای واحدهای صنعتی وجود ندارد و در دستهبندیهایی که برای فعالیت با یکسوم نیرو دیده شده، صنعت شامل آن نمیشود. در واقع صنایع باید با تمام ظرفیت فعالیت داشته باشند.این فعال صنعت در ادامه عنوان کرد: اگر کارفرمایی، خود تشخیص دهد یا پاندومی در واحد صنعتی وی رخ داده باشد، میتواند فعالیتش را کاهش دهد و مثلا با بخشی از نیروها تولید داشته باشد؛ در نتیجه محدودیتهای کرونایی مشمول صنایع نمیشود.وضعیت بهتر در شرایط کروناتولایی ادامه داد: درحالحاضر وضعیت صنایع روال عادی را دارند و فعالیت معمول انجام میشود. البته ممکن است مشکلاتی وجود داشته باشند که ناشی از تحریم باشد مانند مشکل نقدینگی و کمبود منابع ارزی و بهدنبال این امر واحد تولیدی بخواهند تعدیل نیرو داشته باشند اما این امر ارتباطی با کرونا و محدودیتهای آن ندارد.تولایی با تاکید بر اینکه کرونا در ایران در صنایع بزرگ اتفاق خاصی را رقم نزده است، گفت: لوازمخانگی در تولید وضعیت مناسبی داشت و حتی واحدهایی که پیش از کرونا وضعیت خوبی نداشتند پس از کرونا وضعیت بهتری پیدا کردند. بنابراین در برخی صنایع توسعههای خوبی هم اتفاق افتاد. در واقع میتوان گفت تحریم نقش کرونا را در صنعت کشور کمرنگ کرد.وی ادامه داد: آنقدر عیار مشکلات بانکی، چالشهای فضای کسبوکار، معضل مالیات ودیگر دوایر دولتی ... بالاست که کرونا در مقابل آن نمیتواند نقشی داشته باشد.
ضرورت کمک و حمایت دولتتولایی در ادامه سخنان خود گفت: صنایع بزرگ را اگر بخواهیم در سطح جهانی با شیوع ویروس کرونا مقایسه کنیم، وضعیت این صنایع متفاوت از وضعیت صنایع ایران خواهد بود.وی بیان کرد: بعضی از صنایع و محصولات بهلحاظ کرونا بهشدت دچار آسیب و افت شدند. در واقع تاثیر جهانی کرونا روی این صنایع مختص ایران نبود. بهعنوان مثال، صنعت گردشگری تعطیل شد یا تاثیر منفی کرونا روی صنعت هوایی را نمیتوان نادیده گرفت.عضو اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با بیان اینکه برخی صنایع کوچکتر دچار آسیب جدی شدند، عنوان کرد: در حوزه واحدهای کوچک تولیدی ضرورت دارد دولت دستهبندی داشته باشد و بهطور هدفمند به آنها کمک و از آنها حمایت کند. تا امروز کار تخصصی در حوزه صنعت در ارتباط با مقابله با ویروس کرونا دیده نمیشود که موثر بوده باشد. اقتصاد زیانی بزرگ از کرونا دید اما ارتباط کرونا با صنایع بزرگ و بالادستی معنادار نیست.تاثیر قدرت خرید مردم بر تولیدآرمان خالقی، عضو هیاتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره وضعیت صنایع بزرگ در شرایط شیوع دوباره کرونا و محدودیتهای کرونایی به صمت گفت: هر صنعتی نسبتبه تغییر میزان تقاضایش در بازار متاثر از کرونا خواهد بود. همچنین نباید یک سلسله عوامل را در کنار کرونا نادیده گرفت.او افزود: نخستین و مهمترین این عوامل قدرت خرید مردم است و اینکه مردم با توجه به سطح درآمدشان خرید دارند و مهم است که با توجه به قدرت خرید خود چه کالاهایی را در اولویت برای پر کردن سبد خانوار خود انتخاب میکنند. وی ادامه داد: بهطور قطع، اولویت نخست مواد غذایی و بهداشتی است اما مهم است که اولویت دوم آنها چه کالاهایی باشد؛ خرید خودرو، تهیه و نوسازی اثاثیه منزل، خانه و.... درآمد خانواده به خرید کدام کالاها میرسد؟خرید خودرو برای تردداین کارشناس حوزه صنعت تصریح کرد: آنچه مسلم است با پاندومی ویروس کرونا مردم ترجیح میدهند با وسیله نقلیه شخصی تردد داشته باشند و کمتر با ناوگان حملونقل عمومی رفتوآمد کنند.او ادامه داد: این شرایط نیاز به خودرو را افزایش داده اما توانمندی با توجه به این نیاز افزایش پیدا نکرده است. درآمد افراد به اندازهای نیست که هرکس هر زمان اراده کرد، بتواند در مدت کوتاهی یک خودرو شخصی داشتهباشد.چالش تامین هزینههاعضو هیاتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به صنعت ساختوساز عنوان کرد: در حوزه مسکن باید دید وضعیت چگونه است، زیرا فعالیت در این بخش سبب میشود صنایع بزرگی مانند فولاد، شیشه، سیمان و... تولید داشته باشند؛ در نتیجه گاهی باید تاثیر کرونا را در صنعتی با توجه به فعالیت صنعتی دیگر سنجید.خالقی گفت: هماکنون بازار راکد است. همچنین وی با بیان اینکه بیش از ۳ میلیون واحد صنفی در کشور فعالیت دارند، ادامه داد: درحالحاضر، صنوف تعطیل بودند و نتوانستند فعالیتی داشته باشند قاعدتا امسال هم مانند سال گذشته که عنوان میشد در شرایط فعلی، شیوع ویروس کرونا باید چه کرد با یک ایضا، همانها را دوباره باید مطرح کرد.او یادآور شد: فروش که تعطیل باشد باید دید صنعتگر یا فروشنده هزینههای جاری خود را چگونه تامین خواهد کرد و قسطهای بانکی خود را از چه راهی میخواهد بپردازد؟ هزینه منزل را از کجا درمیآورد؟ همین افراد کسانی هستند که قدرت خریدشان پایین آمده و در نتیجه سیکلی بهوجود میآید که به همان سخن اول میرسیم که با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، پس از خرید اقلام ضروری، وسع افراد به خرید چه کالاهایی میرسد؟ در نهایت همان صنایع فعالیت بیشتری خواهند داشت.پسلرزههای کروناییخالقی در ادامه سخنان خود درباره تاثیر پیک چهارم کرونا و فعالیت صنایع بزرگ، گفت: اگر با وجود افت فروش محصولات تولید هم شوند، بهعنوان موجودی در انبار دپو میشوند. در ادامه ممکن است واحد تولیدی بهلحاظ منابع مالی دچار مشکل شود.عضو هیاتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با اشاره به پسلرزه این امر گفت: این پسلرزهها در بازپرداخت مالیات، بیمه، اقساط بانکی و... روی هم تلنبار شده خواهد بود.خالقی با بیان اینکه در طول این یک سال، صحبتهای زیادی درباره کم اثر کردن شیوع ویروس کرونا روی واحدهای صنعتیتولیدی شده اما نتوانستیم راهکار درستی ارائه دهیم، گفت: پس از یک سال، همچنان در حال مذاکره روی این موضوع هستیم. ما هنوز نتوانستهایم بپذیریم در دورهای فورسماژور قرار داریم که قوانین خاص این وضعیت را میطلبد. تا زمانی که این امر را نپذیریم در هر دوره پیک کرونایی صنایع آسیبپذیر خواهند بود. هر راهکاری بدون درنظر گرفتن فورسماژور بودن شرایط مانند این است که زبالهها را بهجای دور ریختن زیرفرش پنهان کنیم.او ادامه داد: با پنهان کردن مشکلات نمیتوانیم آنها را حل کنیم، زیرا مشکلات بزرگتر شده و ممکن است پیامدهای بدتری بهدنبال داشته باشند. اگر دولت فعلی تدبیری برای این شرایط نیندیشد، محول کردن آن به دولت بعدی امری ناپسندیده و غیراخلاقی خواهد بود.چین موفق در مدیریت صنایع در شرایط کرونااین عضو هیاتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پاسخ به این پرسش که کدام کشورها توانستهاند در شرایط کرونایی صنایع خود را به بهترین شیوه مدیریت کنند، گفت: بهنظر میرسد چین از سایر کشورها موفقتر بوده است. درحالحاضر شرایط در چین عادی است و صنایع فعالیت معمول وکامل دارند. علاوهبر اینکه اقتصادش هم رشد داشته است. ژاپن و تا حدودی کرهجنوبی نیز عملکردی بهنسبت خوبی داشتند.خالقی اظهارکرد: بیشتر کشورهای اروپایی به حالت قرمز درآمده و صنایع آنها هم گرفتار شدهاند. یا بهعنوان نمونه تا دو ماه پیش وضعیت ترکیه در شرایط کرونا خوب بود و توانست مدیریت خوبی داشته باشد اما امروز شاهد هستیم که این کشور هم در مقابله با ویروس کرونا دچار چالش شده و حتی وضعیتش از ایران هم بدتر شده است.راهکار چیست؟این کارشناس صنعت درباره راهکاری برای مدیریت بهتر صنایع بزرگ در شرایط کرونایی، گفت: دولت باید اقتصاد را تا جایی که ممکن است فریز کند. بهاین ترتیب، اگر بدهی کارخانهای فریز شود، دغدغه کارفرما تعدیل نیرو نخواهد بود و در نتیجه کارگران مشغول بدون نگرانی میتوانند فعالیت داشته باشند. اما اگر دغدغه کارفرما پرداخت مالیات و... باشد، ممکن است به این نتیجه برسد که برای ماندن ناچار به تعدیل نیرو است.خالقی در پایان با بیان اینکه مومن از یک سوراخ دو بار گزیده نمیشود، گفت: درحالحاضر با شروع پیک چهارم کرونا باید گفت ما ۴ بار از یک سوراخ گزیده شدهایم.سخن پایانیبنا بر این گزارش، از یک سو برخی کارشناسان معتقدند صنایع بزرگ نهتنها دچار آسیب نشدهاند، بلکه در شرایط کرونایی توسعه هم پیدا کردند. اما در مقابل برخی دیگر از این کارشناسان اظهار میکنند که قدرت خرید مردم بهطور مستقیم روی صنایع بزرگ و تولیدشان تاثیر دارد و هرچه سطح درآمد مردم پایینتر باشد بازار تقاضا کالاهای صنعتی کمتر بوده و به همان نسبت تیراژ تولید دچار افت میشود. این امر در زمان شیوع و بروز ویروس کرونا بیشتر نمود پیدا کرده است.بههر حال تولید با تحریم آبدیده شد اما نمیتوان منکر تاثیر اقتصاد خانوار در بازار شد. کاهش تقاضا در بازار وقتی همراه با تعطیلیهای مقطعی کرونایی شود به همان نسبت شمارگان تولید و فعالیت واحدهای صنعتی کم میشود.